Met de invoering van de Burgerlijke Stand in Nederland kregen kinderen sinds 1811 automatisch de achternaam van de vader. In 1998 ontstond de mogelijkheid om een kind de achternaam van de moeder te geven. Met ingang van 1 januari 2024 is daar een keuzemogelijkheid bijgekomen: een dubbele achternaam, die van de vader én van de moeder. Waarom is dit wetsvoorstel aangenomen en wat houdt deze nieuwe wetgeving concreet in? En wat gebeurt er als ouders het niet eens worden over de achternaam van hun kind?
Groeiende behoefte aan keuzevrijheid
Vanuit de samenleving groeit de behoefte aan meer keuzevrijheid. “Je achternaam is een onderdeel van de identiteit. Je naam zegt iets over je familie, je geschiedenis en de personen bij wie je hoort. Ouders kunnen met dit voorstel allebei hun band met het kind ook in de naam tot uitdrukking brengen”, aldus demissionair minister Weerwind. Voorheen konden ouders slechts de band met één van de ouders in de achternaam van het kind weergeven. Met de nieuwe wetgeving hoeven ouders niet meer te kiezen tussen hun twee achternamen.
Maximaal twee namen
Ouders kunnen hun kind vanaf 1 januari 2024 de achternaam van de vader en de moeder geven. Daarnaast blijft het mogelijk om het kind de achternaam van één van de ouders te geven. Als er geen keuze wordt gemaakt, krijgt het kind bij ongehuwde of niet geregistreerde partners automatisch de achternaam van de geboortemoeder. Bij gehuwde of geregistreerde ouders krijgt het kind automatisch de achternaam van de vader.
Een achternaam mag uit maximaal twee namen bestaan. Deze twee namen worden zonder koppelteken geschreven. Als een achternaam al een meervoudige achternaam is, wordt deze naam als een enkelvoudige achternaam gezien. Voor geadopteerde kinderen ontstaat de mogelijkheid om de achternaam bij geboorte en de achternaam van een van de adoptieouders te combineren.
Verder kent de nieuwe wetgeving een overgangsregeling. Indien het oudste kind van het gezin is geboren op of na 1 januari 2016, kunnen ouders alsnog een dubbele achternaam kiezen voor dit kind (en eventuele broetjes en zusjes). Ouders krijgen vanaf 1 januari 2024 één jaar de tijd om dit te realiseren.
Niet eens, wat nu?
Met deze extra keuzemogelijkheid ontstaat ook de kans dat ouders het niet eens worden over de keuze voor een dubbele achternaam. Het uitgangspunt is dat ouders gezamenlijk overeenstemming moeten bereiken. Als dit niet lukt, geldt de vangnetbepaling en krijgen kinderen van gehuwde of geregistreerde ouders de achternaam van de vader. In overige andere gevallen krijgt het kind de achternaam van de moeder. Als tussen ouders van een op of na 1 januari 2016 geboren kind een meningsverschil bestaat over de keuze voor een dubbele achternaam, behoudt het kind de huidige achternaam.
De gevolgen van een dubbele achternaam
De gekozen achternaam bij het oudste kind geldt ook voor de volgende kinderen. Het is dus niet mogelijk om de volgende kinderen van dezelfde ouders een andere combinatie van achternamen te geven. Een persoon met een dubbele achternaam kan slechts één deel van de dubbele achternaam doorgeven aan de volgende generatie.
En wat gebeurt er als personen met gecombineerde achternamen gaan trouwen? Volgens de memorie van toelichting van de Tweede Kamer blijft het ook onder de nieuwe regeling mogelijk dat partners elkaars geslachtsnaam voeren, maar het is onduidelijk of de Eerste Kamer heeft ingestemd met dit onderdeel. Zelfs na veelvuldig contact door ons kantoor met het ministerie van Justitie en Veiligheid is dit niet duidelijk geworden. Uitgaande van de memorie van toelichting van de Tweede Kamer kunnen de heer Van Veen Janssen en mevrouw Gort de Boer de volgende namen gebruiken als zij trouwen:
- Van Veen Janssen;
- Gort de Boer;
- Van Veen Janssen-Gort de Boer; of
- Gort de Boer-Van Veen Janssen.
Of dit wenselijk is, zal in de toekomst moeten blijken.
Heeft u vragen over deze wetswijziging? Neem dan contact op met één van onze familierechtadvocaten: mr. Nicole van Leeuwen, mr. Elise Sondorp of mr. Patricia van Eck.
