Gezag
Laatst las ik op een website de volgende tekst: Wanneer je niet getrouwd bent, ligt de voogdij van het kind automatisch bij de moeder. Ben je getrouwd/geregistreerd partner, dan is de voogdij automatisch geregeld. Wanneer je de voogdij wilt delen, moet je hiervoor een verzoek indienen bij de griffie van de sector kanton van de rechtbank.
Als advocaat moet ik dan even slikken. Hoewel het informatief voor ouders zou moeten zijn, staat het vol met juridische fouten. Ik zal dit kort toelichten.
De begrippen gezag en voogdij worden vaak door elkaar gehaald. Art 1:245 van het Burgerlijk Wetboek (hierna BW) bepaalt dat minderjarigen onder gezag staan. Gezag kan “ouderlijk gezag” zijn of “voogdij”. Art 1:245 lid 3 BW definieert voogdij als: het gezag dat door een ander dan de ouder wordt uitgeoefend. Een ouder oefent dus gezag uit en juist iemand anders dan de ouder voogdij.
Sinds 1 januari 2023 oefenen beide ouders automatisch het gezag uit wanneer de andere ouder het kindje tijdens de zwangerschap al heeft erkend. Anders dan voorheen hoeft u dus niet getrouwd of geregistreerd partner te zijn om automatisch gezamenlijk te worden belast met het gezag. Mocht u het kind niet hebben erkend en wilt u alsnog gezag, dan kan dit via rechtspraak.nl en inloggen met uw DigiD makkelijk geregeld worden.
Voogdij
Voogdij is aan de orde bij minderjarigen bij wie de rechter het ouderlijk gezag over het kind heeft beëindigd of geschorst, van wie de ouders zijn overleden, die geboren zijn uit een minderjarige moeder (voor zover de rechter deze moeder niet meerderjarig heeft verklaard) of die geboren zijn uit een moeder die onder curatele staat. De wet kent maar één soort voogdij (art. 1:303 BW). Die voogdij kan worden uitgeoefend door een natuurlijk persoon of door een rechtspersoon, namelijk een gecertificeerde instelling voor jeugdbescherming (art. 1:302 lid 1 BW) of (voor bepaalde groepen minderjarigen, onder wie minderjarige alleenstaande asielzoekers) de Stichting Nidos (art. 1:302 lid 2 BW).
Sommige ouders regelen (via een testament of via rechtspraak.nl) wie belast zou moeten worden met de voogdij als zij komen te overlijden. Bij een gezagsbeëindiging van ouders wordt een gecertificeerde instelling vaak belast met de voogdij (zij zijn vaak ook al betrokken bij de eerdere ondertoezichtstelling). Al sinds 2015 zet ik mij via de stichting Burgervoogdij in om met alle betrokkenen rondom het kind te onderzoeken of er iemand anders in het netwerk van het kind is, die de voogdij van de instelling op zich kan nemen. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die onder voogdij van een gecertificeerde instelling staan, soms wel 12 verschillende voogden hebben voor hun 18e levensjaar. Een natuurlijk persoon is betrokken, blijft en gaat niet ‘uit dienst’.
Voogdijoverdracht
De overdracht van de voogdij van een gecertificeerde instelling naar een natuurlijk persoon verloopt niet altijd makkelijk. Als een gecertificeerde instelling niet achter het besluit tot voogdijoverdracht staat, is het voor een betrokkene die de voogdij wel op zich wil nemen soms lastig omdat de mogelijkheden in de wet hier beperkt in zijn.
Voogdij kan ook worden overgedragen aan pleegouders waar de kinderen bij opgroeien, dit wordt ‘pleegoudervoogdij’ genoemd.
Ik kreeg laatst de vraag van pleegouders of het mogelijk was de voogdij over te dragen omdat de kinderen inmiddels niet meer bij hen woonden, zij bijna geen contact meer hadden en er een ander belangrijk persoon in het leven van deze kinderen de voogdij wel op zich wilde nemen. Dit verzoek kan middels een verzoekschrift bij de rechtbank worden gedaan. Eerder mocht ik al een tante bijstaan die de voogdij over haar nichtje wilde krijgen. De voogdij lag bij iemand anders omdat de moeder dit had opgenomen in haar testament, terwijl deze persoon de voogdij met alle daaraan verbonden plichten best wel zwaar vond worden. Het belangrijkste: het kind wilde ook heel graag dat haar tante de voogdij kreeg. Uiteraard ging de rechter mee in dit verzoek.
Mocht u vragen hebben over gezag en voogdij, neem dan contact op met mr. J.E Sondorp om hierover door te praten.
